Język stanowi istotną część naszej kultury i tożsamości. Każdy z nas kształtuje się i socjalizuje w kontakcie ze światem zewnętrznym, czyli między innymi z językiem. Dzisiejsze społeczeństwo potrzebuje jednak obywateli znających kilka języków – osób wielojęzycznych. Nasze umiejętności językowe są w końcu ważnym narzędziem wzajemnego zrozumienia i tolerancji.
Norwegia to kraj wielojęzyczny, w którym płynnie mówi się po norwesku i angielsku. Wielu obywateli posiada także umiejętności posługiwania się innymi językami, co często wynika z imigracji. Współcześnie młodzi ludzie ze środowisk imigracyjnych są ważnymi budowniczymi mostów między pokoleniem swoich rodziców a społeczeństwem norweskim. Dzieje się to dzięki temu, że znają zarówno język i kulturę swoich rodziców, jak i język norweski.
O wczesnej wielojęzyczności mówimy, gdy dziecko potrafi używać co najmniej dwóch języków już na początku szkoły. Jeśli ma kontakt z tymi językami właściwie od urodzenia, nazywamy to wielojęzycznością jednoczesną. Drugi język może być również wprowadzany później, na przykład w przedszkolu, szkole lub dorosłym życiu, wówczas jest to wielojęzyczność sukcesywna.
Czy dzieci wielojęzyczne mają jednak o wiele trudniej? W jaki sposób wczesna znajomość kilku języków wpływa na rozwój? Poznaj najczęstsze mity na temat wielojęzyczności u dzieci i przekonaj się, jaką stanowi wartość w dzisiejszym społeczeństwie.
1. Czy dzieci uczone kilku języków od urodzenia zaczynają mówić znacznie później?
Kiedy dziecko zaczyna wypowiadać pierwsze słowa? Jest to bardzo indywidualna kwestia i różni się u każdego dziecka. Nie ma jednak żadnego znaczenia, jak wielu języków używa się w jego otoczeniu – wielojęzyczność nie jest powodem opóźnionego rozwoju mowy. Często jednak dziecko nie słyszy obu języków tak samo często lub w takich samych kontekstach. Wówczas umiejętności w jednym z nich mogą być lepsze niż w drugim lub słownictwo z obu języków może się wzajemnie uzupełniać.
2. Czy dwa języki trzeba od siebie oddzielać?
Bardzo długo uważało się, że najlepiej oddzielać od siebie języki – na przykład jeden rodzic mówi do dziecka w jednym języku, a drugi w drugim. Okazuje się jednak, że nie jest to potrzebne i nie ma żadnego wpływu na rozwój. Z drugiej strony taki podział może zapewnić dziecku wystarczającą ilość słownictwa w różnych kontekstach i sprawić, że używanie danego języka nie będzie zależało od sytuacji, w jakiej dziecko się znajduje.
3. Czy mieszanie języków jest oznaką zamieszania?
Używanie elementów z dwóch języków w jednym zdaniu czy słowie stanowi charakterystyczną cechę osób wielojęzycznych – tak dzieci, jak i dorosłych – i dotyczy słownictwa oraz gramatyki. Przy wczesnej wielojęzyczności dzieci tworzą w głowie dwa odrębne systemy językowe. Jednak nie mieszają ich, lecz używają i łączą je ze sobą zależnie od kontekstu. Absolutnie nie jest to oznaką zamieszania czy braków w którymś z języków, ale elastycznym i adaptacyjnym procesem.
4. Czy trzeba znać dwa języki na naprawdę wysokim poziomie, aby nazywać się osobą wielojęzyczną?
Rzadko zdarza się, że ktoś opanowuje dwa języki na takim samym poziomie. Zazwyczaj każdy z nich posiada swoją oddzielną funkcję i jest używany z różnymi osobami lub w różnych celach – na przykład polski jest używany w domu, norweski w szkole i podczas nauki, a angielski ze znajomymi. Umiejętności i zakres słownictwa w każdym z tych języków nie są takie same, lecz wzajemnie się uzupełniają. Zatem osoba wielojęzyczna to każdy z nas, kto potrafi się w pewnym stopniu posługiwać co najmniej dwoma językami.
Co nam daje znajomość wielu języków?
Wielojęzyczność możemy traktować jako cenny zasób, który warto wykorzystywać zarówno na poziomie indywidualnym, jak i społecznym. Przede wszystkim należy pamiętać, że język jest nośnikiem kultury. Dlatego znajomość języka pozwala głębiej zrozumieć tradycje, wartości i historię innych społeczności. Ponadto wielojęzyczność sprzyja otwartości na różnorodność oraz ułatwia nawiązywanie relacji z osobami z różnych środowisk, co jest szczególnie potrzebne w życiu na emigracji.
Znajomość kilku języków stanowi zatem nie tylko praktyczną umiejętność, ale także narzędzie do samorozwoju, budowania mostów międzykulturowych i rozwijania społeczeństw. Dzięki niej zyskujemy nowe perspektywy, lepsze możliwości zawodowe i bogatsze życie osobiste.
Aby dziecko mogło skutecznie rozwijać swoją wielojęzyczność, ważne jest, aby rozpoznać i wykorzystać fakt, że zna już kilka języków i potrafi się nimi posługiwać w różnych sytuacjach. Norweska szkoła zgodnie z założeniami ma wspierać i umożliwiać rozwój wielojęzyczności poprzez promowanie równości i różnorodności językowej, a także stwarzanie warunków sprzyjających zarówno integracji, jak i rozwojowi językowemu wszystkich uczniów.