Centrum zwalczania przestępstw pracowniczych A-krimsenteret odkryło poważne naruszenia prawa pracy podczas kontroli firm zajmujących się budową domów letniskowych. Mowa między innymi o unikaniu płacenia podatków, kradzieży wynagrodzeń czy fałszowaniu informacji.
Przestępstwa a-krim
Do przestępstw a-krim, czyli arbeidslivskriminalitet, zaliczamy naruszenia norweskich przepisów dotyczących wynagrodzeń, warunków zatrudnienia, podatków czy zasiłków. W przypadku a-krim niezbędna jest współpraca pomiędzy Urzędem Skarbowym (Skatteetaten), policją, Inspekcją Pracy (Arbeidstilsynet) oraz Urzędem Pracy i Polityki Socjalnej (Nav).
Centrum zajmujące się zwalczaniem a-krim (A-krimsenteret) w Tønsberg przeprowadziło kontrolę 140 firm i 240 pracowników pracujących przy budowie domów letniskowych w Buskerud w okresie od października 2022 do lutego 2024. Okazało się, że większość przedsiębiorstw przestrzega prawa pracy.
74 korony za godzinę
W niektórych firmach odkryto jednak bardzo poważne przestępstwa jak kradzież wynagrodzeń – w tym stawka w wysokości 74 korony za godzinę, czyli mniej niż połowa minimalnej krajowej w branży budowlanej. Ponadto kontrole wykazały, że na placach budowy pracuje wielu obcokrajowców, którzy nie znają dobrze języka i boją się utraty pracy – bywają instruowani, co mówić w przypadku kontroli.
Łamiące przepisy przedsiębiorstwa dopuszczają się oszustw podatkowych, a także fałszują dokumenty, co utrudnia kontrolę. Dochodzi również do nieprzestrzegania przepisów BHP na placach budowy, które dotyczą między innymi niebezpiecznych prac na wysokościach.
Potrzebny większy nadzór
Nina Solli, dyrektor administracyjna w NHO Byggenæringen, podkreśla w rozmowie z NRK, że Inspekcja Pracy powinna otrzymać większe środki, by móc zapewnić większy nadzór i kontrolę.
– Arbeidstilsynet musi dysponować odpowiednimi zasobami, aby móc monitorować, czy pracownicy w branży budowy domów letniskowych otrzymują godziwe wynagrodzenie i warunki pracy oraz czy pracują w bezpiecznym środowisku – mówi Solli.
NHO stworzyło Start Bank – rejestr uczciwości biznesowej, w którym państwo, gminy i firmy mogą sprawdzić, czy przedsiębiorstwa cieszą się dobrą reputacją, płacą podatki oraz czy zatrudniają praktykantów. Wprowadzono również identyfikatory BHP (HMS-kort), które musi posiadać każda osoba przebywająca na placu budowy. A ponadto regionalni przedstawiciele ds. bezpieczeństwa nadzorują pracę na placach budowy.
Konsekwencje dla całej branży budowlanej
Okazuje się, że na pierwszy rzut oka trudno jest zauważyć, które firmy są nieuczciwe. Często posiadają profesjonalną stronę internetową i wydają się godne zaufania. Do tego kadra zarządzająca dobrze zna prawo pracy i potrafi się skutecznie kryć przed urzędami.
Osoby, które planują kupić lub wybudować domek letniskowy, muszą wykazać się dużą czujnością i dokładnie sprawdzić jakość firmy, zanim wejdą z nią w współpracę. Jeśli na co dzień nie korzystamy z takich usług, może to być jednak bardzo trudne. Nasze podejrzenia powinny zawsze wzbudzać niższe ceny niż te oferowane przez uczciwe firmy.
Budownictwo jest największą branżą w Norwegii kontynentalnej, do której można stosunkowo łatwo wejść, zakładając firmę. Właśnie dlatego stała się atrakcyjna dla przestępców, co stanowi ogromny problem społeczny. Nieuczciwe przedsiębiorstwa często bankrutują i zamykają działalność, po czym otwierają nową. Przynosi to całej branży niezasłużoną złą reputację.
Kary dla nieuczciwych pracodawców
W wyniku kontroli firm w Buskerud nałożono sankcje finansowe, kary pieniężne za naruszenie przepisów dotyczących środowiska pracy, złożono wnioski o ogłoszenie upadłości, dokonano aresztowań i zajęć komorniczych umów, faktur, aktywów i kont w celu wyegzekwowania niezapłaconych podatków i opłat.
A-krimsenteret często odkrywa łamanie przepisów dopiero w trakcie kontroli, a branża budowlana jest na nie szczególnie narażona. Centrum ma za zadanie zwalczać przestępczość związaną z łamaniem prawa pracy, która niszczy cały sektor budowlany. Jednak zdecydowana większość firm w Norwegii działa zgodnie z przepisami.
Jeśli:
- jesteś wykorzystywany przez twojego pracodawcę,
- pracujesz długie dniówki i nie otrzymujesz wynagrodzenia za nadgodziny,
- musisz wynająć mieszkanie od pracodawcy po nieracjonalnie wysokiej cenie,
- jesteś niedopłacony (w Norwegii jest wiele zawodów, w których określona jest płaca minimalna),
- grożono ci lub byłeś narażony na przemoc w miejscu pracy
Dla mieszkańców Agder: Na stronie fairplayagder.no istnieje możliwość anonimowego przekazania informacji. Można również wysłać e-mail: leifvagle@fairplayagder.no lub zadzwonić pod numer: 415 372 66
Podobne organizacje działają w kilku innych miastach Norwegii, z tą różnicą, że zajmują się rynkiem budowlanym, podczas gdy Fair Play Agder obejmuje wiele branż:
- FairPlay Bygg Oslo – można tu zgłaszać sprawy z okolicznych województw oraz innych branż
- FairPlay Bygg Rogaland
- Fairplay Bygg og anlegg Vestland
- Fairplay Bygg og anlegg Nordland
- Uropatruljen w Trondheim
Link do strony zbiorczej fairplaybygg.no