Od gry w piłkę, przez grę w zespole muzycznym, do gry w pierwszej lidze autorów kryminałów. W 1997 roku Jo Nesbø zadebiutował książką „Człowiek-nietoperz”, w 2007 roku wydając „Pierwszy śnieg” pobił rekordy i został najpopularniejszym norweskim pisarzem na świecie.
Skandynawscy pisarze ze swoimi kryminałami osiągnęli ogromny sukces na rynku pisarskim. Powieści Jo Nesbø wydawane są w 50 różnych językach, a na całym świecie sprzedano ich już ponad 50 milionów egzemplarzy. Autor słynie z serii książek o detektywie Harrym Hole. Każda z 12 powieści, które ukazały się dotychczas, stała się bestsellerem, a „Pierwszy śnieg” w 2017 roku doczekał się ekranizacji. Kim jest człowiek, który odniósł największy sukces wśród norweskich pisarzy?
Droga do sukcesu
Można by powiedzieć, że Nesbø zamiłowanie do literatury ma we krwi. Wychowywany był przez matkę bibliotekarkę i ojca, którego codziennym rytuałem było popołudniowe czytanie książek oraz opowiadanie historii. To właśnie niesamowita zdolność ojca do przekazywania opowieści obudziła w młodym Jo chęć do tworzenia swoich własnych tekstów. Jednak do miejsca, w którym pisarz jest dziś, los prowadził go krętymi ścieżkami. W młodości Jo nie był raczej wybitnym uczniem, jego pasją była piłka nożna i to z nią wiązał swoją przyszłość. Grał profesjonalnie w norweskim klubie Molde, jednak jego marzenia o długoterminowej karierze piłkarza prysły wraz z zerwaniem więzadeł w jednym z kolan. Od tamtej pory Nesbø skupił się na nauce i ukończył uczelnię ekonomiczną NHH (Norges handelshøyskole) w Bergen. W międzyczasie dołączył do studenckiego zespołu muzycznego, dla którego pisał teksty piosenek. To było zalążkiem jego wielkiego sukcesu pisarskiego. Po ukończeniu studiów i przeprowadzce do Oslo został członkiem kolejnego zespołu Di Derre, który szybko zaczął cieszyć się dużą popularnością wśród Norwegów. Kiedy Nesbø został poproszony o napisanie książki na temat życia muzyków w trasie koncertowej pisanie tekstów piosenek przerodziło się w pisanie powieści. I tak doszło do wydania pierwszej książki autorstwa Jo Nesbø „Człowiek- nietoperz”, której sukces był tylko preludium kariery norweskiego mistrza kryminału. W 1997 za swoją debiutancką książkę autor otrzymał Nagrodę Rivertona za Najlepszą Norweską Powieść Kryminalną. Tego samego roku za to samo dzieło Nesbø został również nagrodzony Szklanym Kluczem za Najlepszą Nordycką Powieść Kryminalną.
Norweg nie jest jedynym autorem pochodzącym ze Skandynawii, którego thrillery i detektywistyczne powieści porywają czytelników na całym świecie. Z ojczyzny Nesbø pochodzi również Jørn Lier Horst, który przed rozpoczęciem kariery pisarskiej sam pracował w zawodzie policjanta. Szwecja spośród krajów skandynawskich może pochwalić się największą ilością tego typu pisarzy. Wśród nich są nazwiska takie jak Henning Mankell czy Stieg Larsson, a ich dzieła należą już do klasyki gatunku.
A na czym właściwie polega fenomen skandynawskiego kryminału?
Podejmując lekturę o tematyce zbrodni spodziewamy się mrożącej krew w żyłach atmosfery, żwawego tempa akcji pełnej adrenaliny i zagadki, której rozwiązanie sprawia, że przechodzi nas dreszcz. Kraje takie jak Norwegia czy Szwecja, w których klimat jest surowy i zimny, są idealnym miejscem do osadzenia fabuły powieści kryminalnej. Co lepiej odda klimat tajemnicy niż zimne i często ponure miasto, którego chłód czytelnik odczuwa na własnej skórze? Wyobraźnia stymulowana jest perfekcyjnie utkaną pajęczyną zdarzeń, które łączą niespotykane tragedie z realiami życia codziennego. Również postaci, które napotykamy w tej plątaninie, nie są wyimaginowanymi i przerysowanymi bohaterami. Są za to osobami, których historie i problemy osobiste są podobne do naszych i często metaforycznie lub nawet i dosłownie możemy w nich odnaleźć samych siebie. Skandynawskie kryminały urzekają nas więc surowością i prawdziwością. Zawiłymi zagadkami, których bezpośredni przekaz sprawia, że czytelnik wciągnięty zostaje w akcję i czuje się jakby rozwiązywał je ramię w ramię z detektywem. To połączenie klasyki zbrodni ze współczesnymi dylematami społeczeństwa sprawia, że czytelnicy tak chętnie po nie sięgają. Fascynacja powieściami panuje również wśród samych mieszkańców państw nordyckich. Påske krim, czyli wielkanocny zwyczaj czytania kryminałów, to już stały element okresu świątecznego. To właśnie wtedy ukazuje się wiele powieści o tematyce kryminalnej.
Nesbø w nowym wydaniu
W kwietniu 2021 roku ukazała się najnowsza książka Jo Nesbø zatytułowana „Zazdrość”. Nie jest ona częścią żadnej z serii, które się dotychczas ukazały. Jest to pierwsza taka książka tego autora, będąca zbiorem 7 krótkich historii. Choć każda z nich ma zupełnie inną fabułę, to wszystkie łączy wspólny motyw zazdrości. Miejscem akcji jest nie tylko Skandynawia, poznajemy bowiem historię śledczego z Aten oraz kobiety podróżującej z Nowego Jorku do Londynu. Mimo swej odmiennej formy najnowsze dzieło Nesbø zyskuje bardzo przychylne opinie krytyków i czytelników.
Książka jest powszechnie dostępna w księgarniach stacjonarnych i internetowych. Lektura powieści kryminalnej w nowym wydaniu może być pomysłem na ciekawe spędzenie długich zimowych wieczorów, które czekają nas w styczniu i lutym nowego roku.