„Kiedy nawet woda krzyczy i mówi ‘jestem spragniona’, to znaczy, że życie jest w końcowej fazie”
Sherko Bekas
Walka, którą dzielne Kurdyjki rozpoczęły we wschodnim Kurdystanie zapoczątkowała prężny ruch i falę protestów i powstań w Iranie. Wieść o części tych wydarzeń dotarła także do Norwegii. My, na Zachodzie, widzimy i słyszymy o rzeczywistości w Iranie przez zasłonięte obiektywy i ocenzurowane media. Kurdyjskie kobiety doświadczają tego jako podwójnej opresji, zarówno jako przedstawicielki narodu Kurdów, jak i jako kobiety. Ich odważna walka z irańską policją moralności i władzami w kraju jest niewidoczna ze względu na priorytety, interesy, perspektywy i światopogląd mediów. Kurdowie w ogóle, a kurdyjskie kobiety w szczególności, stanowią większość uwięzionych i straconych działaczy na rzecz praw człowieka i kobiet w Iranie.
Rewolucja Jiny Amini
Na początku jesieni 2022 roku kurdyjscy nauczyciele zostali poddani masowym aresztowaniom przez irańskie władze. Nauczyciele domagali się prawa do nauczania w ich języku ojczystym, którym jest kurdyjski, a nie perski. Ruch zapoczątkowała Zara Mohammadi, kurdyjska nauczycielka. Odsiaduje teraz 10-letni wyrok za nauczanie języka ojczystego w wolnym czasie. Kiedy usłyszała wyrok, powiedziała: „Wolności nie można uwięzić, kto wierzy w niewolę, ten sobie grób kopie”.
Masowe aresztowania wywołały niezadowolenie i opór w kilku miastach Kurdystanu. Kilku kurdyjskich nauczycieli nadal przebywa w irańskich więzieniach. Jest to coś, co było normą przez ostatnie 100 lat. Przerażające jest to, że Persowie, którzy przeżyli 40 lat w różnych demokratycznych krajach, nadal popierają syna byłego szacha Iranu Rezy Pahlavi. Pewnego dnia powiedział w perskiej telewizji, że w Iranie nie ma grup etnicznych, dla których perski nie jest językiem ojczystym.
16 września 2022 r. policja moralna aresztuje Jinę Amini, kurdyjską dziewczynę, która była z 16 perskimi dziewczynami podczas protestów w Teheranie. Aresztowanie i zabójstwo Jiny Amini wywołało masowe protesty społeczne w jej rodzinnym mieście Saqez. Protesty i rebelia odbywały w miastach Sina, Mahabad i w pozostałej części Kurdystanu pod hasłem Jin Jyan Azadi (Kobiety są wolne). Później powstanie dotarło do irańskich miast i wielu innych krajów na świecie sympatyzujących z ruchem Jiny we wschodnim Kurdystanie i Iranie.
کین, کیان, ازادی „Kobieta, życie, wolność”?
Dwanaście lat temu Kurdyjka Shirin Alam Hooli napisała: خن زیان ازادی „Kobieta, życie, wolność” na ścianie swojej celi więziennej w Teheranie. Shirin miała zaledwie 29 lat. Po roku i dziewięciu miesiącach tortur w niewoli została skazana na śmierć i powieszona 9 maja 2010 roku.
Kiedy rani się światło, cień pada między krzyki
Sherko Bekas
Kurdowie doświadczyli wiele bólu i niesprawiedliwości, ale są tak mocno związani z dziką i piękną przyrodą Kurdystanu, że nikt nie był w stanie odebrać im idei wolności. Wiara i nadzieja na wolność mają moc potężnych gór na tle nieba.
Filozofia stojąca za hasłem była częścią ruchu wyzwoleńczego w Kurdystanie. Popularny poeta Hemn Mukriani (1921–1986) w wierszu „Słodkie wspomnienie” opowiada o wolnych ludziach rodzących się i wychowywanych na kolanach oświeconych i świadomych matek. Prosił rodziców, aby dziewczynki mogły podróżować po świecie, poznawać niebo, ziemię i powierzchnię morza, odkrywać sam kosmos. W jednym wersecie mówi: „Ograniczanie wolności dziewczyny to uwięzienie nadziei za zamkniętymi drzwiami”.
Przesłanie rewolucji Jiny Amini zasadniczo różni się od tego, czego świadkiem była historia Bliskiego Wschodu. To, co dzieje się w Iranie, nie ma na celu zreformowania swobodnego wyboru odzieży przez kobiety.
Widzimy dzisiaj, że w kilku irańskich miastach kurdyjskie hasło było trudne do przełknięcia dla perskich protestujących, zmienili je więc na: Mard, mihan, abadi „Człowiek, ojczyzna, dobrobyt”. Było wiele prób rozcieńczenia oryginału „Kobieta, życie, wolność”, ale siła przesłania hasła, mocny związek z rewolucją Jiny Amini i historyczną walką kurdyjskich kobiet o równouprawnienie nie mogą zostać przyćmione.
Ruch wyzwoleńczy w Iranie
Po prostu istnieją dwa ruchy, które wstrząsają Iranem w kraju i na świecie, a mianowicie ruch feministyczny i etniczny (naród kurdyjski, Kurdystan). Oba ruchy wywodzą się ze wschodniego Kurdystanu, gdzie ludzie od dziesięcioleci doświadczają systematycznej, niewidocznej i cichej opresji. Można to wyrazić w następujący sposób: prawdziwa solidarność polega na usunięciu przyczyny niesprawiedliwości. Wschodni Kurdystan był bazą dla wszystkich ruchów, które w całej historii były krytyczne wobec centralnego zarządzania (z Teheranu). Nie tylko dla Kurdów, ale także dla innych grup etnicznych i politycznych. Na początku 1979 roku wszyscy krytycy wobec nadchodzącego reżimu duchowych przywódców zorganizowali się w ruch oporu we wschodnim Kurdystanie.
Miejmy nadzieję, że rewolucja Jiny doprowadzi do obalenia rządów ajatollahów i powstania demokratycznego i cywilizowanego systemu rządów, który szanuje demokrację, prawa człowieka, autonomię i prawo kobiet do samostanowienia.
PRZECZYTAJ RÓWNIEŻ PO NORWESKU: Kvinnenes rop om frihet fra Øst-Kurdistan
Artykuł powstał w ramach projektu Bufdir: „Przeciwdziałanie rasizmowi, dyskryminacji i mowie nienawiści 2023″