Emerytura w Norwegii

Norwegia oferuje różne formy emerytur i świadczeń dla osób pracujących i mieszkających na jej terytorium. Zrozumienie, jak działa system emerytalny, może pomóc w odpowiednim planowaniu przyszłości oraz wyborze najlepszej ścieżki przejścia na emeryturę. Oto przewodnik po kluczowych aspektach emerytury w Norwegii.

System emerytalny w Norwegii

Folketrygden to podstawowy system emerytalny w Norwegii, który obejmuje wszystkich mieszkańców kraju oraz osoby pracujące w Norwegii. Jest to fundament norweskiego systemu ubezpieczeń społecznych zapewniający obywatelom oraz legalnie pracującym osobom prawo do podstawowej emerytury i innych świadczeń.

Prawo do emerytury mają osoby, które:

• pracowały lub mieszkały w Norwegii (i są objęte folketrygden),
• pracowały dla norweskiego pracodawcy,
• oszczędzały prywatnie na emeryturę.

Emeryturę można otrzymać po ukończeniu 67. roku życia, a przy odpowiednich składkach od 62. roku życia. Wypłaty można dostosować i pobierać w pełnej lub częściowej formie (20%, 40%, 50%, 60%, 80%).

PRZYKŁAD:

Anna przeprowadziła się do Norwegii 20 lat temu. Przez cały ten czas pracowała w branży opieki zdrowotnej. W wieku 67 lat decyduje się na przejście na emeryturę, korzystając z systemu folketrygden. Anna spełnia warunki, ponieważ przez wiele lat była objęta norweskim ubezpieczeniem społecznym. Ze względu na długi okres składkowy, otrzymuje pełną emeryturę, co pozwala jej na stabilne życie w Norwegii.

AFP – dodatkowy system emerytalny

AFP (avtalefestet pensjon) to program wcześniejszej emerytury, który istnieje zarówno w sektorze prywatnym, jak i publicznym, jednak z różnymi zasadami:

Sektor prywatny: Przeznaczony dla pracowników firm objętych zbiorowymi umowami o AFP. Aby się kwalifikować, należy spełnić kilka wymagań:

• Musisz być zatrudniony i rzeczywiście pracować na minimum 20% etatu w firmie objętej systemem AFP przez co najmniej 7 z ostatnich 9 lat.
• Twoim głównym pracodawcą musi być firma objęta AFP. Nie możesz mieć innych dochodów, które są wyższe niż dochód uzyskiwany z firm objętych AFP przez więcej niż 2 lata w okresie pracy.
• Nie możesz łączyć renty (uføretrygd) z AFP. Jeśli chcesz ubiegać się o AFP, musisz zrezygnować z renty przed ukończeniem 62 lat.

Ponadto należy pamiętać, że emeryturę AFP w sektorze prywatnym można rozpocząć najwcześniej od miesiąca po ukończeniu 62. roku życia. Decyzja o pobieraniu AFP jest elastyczna – można kontynuować pracę, jednocześnie pobierając AFP i wybrać dogodny moment na przejście na emeryturę.

Te szczegółowe wymagania umożliwiają pracownikom sektorów prywatnych przejście na wcześniejszą emeryturę z AFP, pod warunkiem że ich dochody i sytuacja zawodowa spełniają określone normy.

PRZYKŁAD:

Piotr pracuje w norweskiej firmie budowlanej, która objęta jest systemem AFP. Ponieważ Piotr pracował w tej firmie przez ponad 10 lat i ma ukończone 62 lata, kwalifikuje się do wcześniejszej emerytury AFP. Decyduje się na elastyczne przejście na emeryturę i wybiera opcję 80%, co pozwala mu nadal pracować na pół etatu i jednocześnie otrzymywać emeryturę AFP. Dzięki temu może płynnie przejść na pełną emeryturę, kiedy ukończy 67 lat.

Sektor publiczny: Dostępny dla osób urodzonych przed 1963 rokiem, które mogą przejść na emeryturę w wieku od 62 do 67 lat.

AFP pozwala na elastyczne przejście na emeryturę, umożliwiając stopniowe ograniczanie pracy. Aby mieć prawo do tego typu emerytury, musisz być zatrudniony u pracodawcy, który oferuje AFP, aż do momentu przejścia na emeryturę. Jeśli jesteś na urlopie lub zwolnieniu chorobowym, nadal możesz być uznawany za osobę pracującą. Do tego musisz spełnić wymagania dotyczące zarobków:

• Musisz mieć dochód emerytalny (czyli stałe wynagrodzenie u pracodawcy oferującego AFP) w momencie przejścia na emeryturę, który wynosi co najmniej roczny dochód na poziomie 1G (kwota podstawowa: obecnie odpowiada to 124 028 NOK).
• Musisz mieć dochód emerytalny na poziomie co najmniej 1G w roku poprzedzającym przejście na AFP.
• Musisz zdobyć punkty emerytalne w systemie folketrygden (czyli mieć stałe wynagrodzenie, co najmniej na poziomie 1G) przez 10 lat po ukończeniu 50. roku życia, aż do roku poprzedzającego rok przejścia na emeryturę. Może to być również uznane za 10 lat członkostwa w Statens pensjonskasse lub innym publicznym funduszu emerytalnym.
• Musisz mieć średni dochód emerytalny na poziomie co najmniej 2G przez 10 lat.

Nie możesz pobierać emerytury z folketrygden jednocześnie z AFP w sektorze publicznym. Jeśli otrzymujesz emeryturę z folketrygden przed złożeniem wniosku o AFP w sektorze publicznym, musisz zmienić procent wypłaty emerytury na 0 najpóźniej od miesiąca, w którym zaczynasz pobierać AFP. Musisz ponownie zmienić procent wypłaty, gdy ukończysz 67 lat, na przykład poprzez powrót do poprzedniego poziomu. Emerytura nie rozpoczyna się automatycznie po zakończeniu pobierania AFP. Nie możesz pobierać AFP w sektorze publicznym, jeśli masz lub miałeś/miałaś AFP w sektorze prywatnym.

Sektor publiczny: Dla osób urodzonych w 1963 roku i później emerytura ta jest dożywotnia i można ją pobierać równocześnie z emeryturą z folketrygden.

AFP jest emeryturą dożywotnią, którą można rozpocząć po ukończeniu 62. roku życia. Można ją pobierać jednocześnie pracując, co nie wpływa na jej wysokość. Może być wypłacana równolegle z emeryturą z folketrygden, jednak może wpłynąć na to, jak wcześnie można rozpocząć pobieranie emerytury z folketrygden (aby dowiedzieć się, jak to wygląda w twoim przypadku, skorzystaj z kalkulatora emerytalnego).

Aby mieć prawo do dożywotniej AFP w sektorze publicznym, musisz być zatrudniony w instytucji publicznej w latach poprzedzających ukończenie 62. roku życia.

Nie możesz otrzymywać dożywotniej AFP jednocześnie z rentą (uføretrygd). Dotyczy to zarówno pełnej, jak i częściowej renty, niezależnie od tego, jak długo ją otrzymywałeś i jaką kwotę pobierałeś. Aby uzyskać prawo do AFP, musisz zrezygnować z renty do końca miesiąca, w którym ukończysz 62 lata.

PRZYKŁAD:

Adam pracuje w norweskiej szkole jako nauczyciel i jest objęty emeryturą AFP dla sektora publicznego. Przeprowadził się do Norwegii 30 lat temu i pracował w sektorze publicznym przez większość swojego życia zawodowego. Mając 62 lata, decyduje się na przejście na emeryturę AFP, która jest dla niego dożywotnia. Kontynuuje pracę na pół etatu, ponieważ w jego przypadku praca nie wpływa na wysokość świadczeń emerytalnych z AFP. Kiedy ukończy 67 lat, nadal będzie miał prawo do emerytury folketrygden, którą połączy ze swoim AFP.

Krótki okres pracy lub pobytu w Norwegii

Osoby, które pracowały lub mieszkały w Norwegii przez krótki czas, również mogą kwalifikować się do emerytury. Wysokość świadczenia zależy m.in. od długości okresu ubezpieczenia (trygdetid). Dla osób z krótkim okresem pracy przewidziano dodatek uzupełniający (supplerende stønad), czyli wsparcie, o które można się ubiegać, aby zapewnić sobie minimalny poziom całkowitego dochodu. Kwota, którą możesz otrzymać, zależy między innymi od tego, czy masz inne dochody, emeryturę z zagranicy, majątek oraz to, czy mieszkasz sam, czy z innymi dorosłymi osobami.

PRZYKŁAD:

Maria mieszkała i pracowała w Norwegii przez 7 lat. Przez ten czas uzbierała niewielką emeryturę, która nie wystarcza na pokrycie podstawowych wydatków. Składa wniosek o dodatek uzupełniający, który zapewnia jej minimalny dochód. W NAV uwzględniono jej krótszy okres ubezpieczeniowy, więc Maria kwalifikuje się do dodatkowego wsparcia, co pozwala jej na godne życie po przejściu na emeryturę.

Procedura winoskowania o emeryturę

Możesz ubiegać się o emeryturę elektronicznie za pośrednictwem usługi internetowej: Din pensjon w NAV. Wniosek o emeryturę należy złożyć na 4 miesiące przed planowanym terminem rozpoczęcia wypłat. NAV, norweski urząd pracy i opieki społecznej, wypłaci emeryturę od miesiąca, w którym otrzyma wniosek. 

Własne konto emerytalne

W Norwegii istnieje również możliwość posiadania własnego konta emerytalnego, na którym gromadzone są składki z różnych miejsc pracy. Konto jest domyślnie administrowane przez usługodawcę wybranego przez aktualnego pracodawcę, ale można także wybrać własnego dostawcę. To rozwiązanie pozwala lepiej kontrolować oszczędności i zmniejszyć koszty administracyjne.

PRZYKŁAD:

Katarzyna mieszka w Norwegii od 15 lat i pracuje w sektorze technologicznym. Świadoma, że jej norweska emerytura folketrygden może być ograniczona ze względu na krótszy okres pracy w Norwegii, decyduje się na prywatne oszczędności emerytalne na swoim koncie emerytalnym. Dzięki temu będzie mogła mieć większą swobodę finansową na emeryturze, kiedy już zdecyduje się zakończyć karierę zawodową.

Kiedy najlepiej ubiegać się o emeryturę?

Folketrygden: Można składać wniosek od 67. roku życia lub od 62. roku życia, jeśli składki były odpowiednio wysokie. Emerytura jest dożywotnia.

AFP: Umożliwia wcześniejsze przejście na emeryturę i daje większą elastyczność osobom, które chcą stopniowo zakończyć karierę zawodową.

Norweski system emerytalny pozwala na elastyczne planowanie przyszłości i dostosowanie świadczeń do indywidualnych potrzeb. Aby lepiej zrozumieć swoje opcje i podjąć najlepsze decyzje, warto skonsultować się z NAV lub z doradcą finansowym.

Więcej informacji znajdziesz na stronach NAV oraz Norsk Pensjon.