Gdy decydujesz się na zawarcie związku małżeńskiego, często wyobrażasz sobie wspólne życie, wspólne cele, rzadziej może… wspólny majątek (felleseie). Niestety, rzeczywistość rozwodu niekiedy odsłania niespodziewane aspekty tego, co znaczy „dzielenie się”.
Przy separacji lub rozwodzie, trzeba dokonać rozdzielenia zarówno dóbr rzeczowych jak i pieniężnych, czyli podziału majątku (skifteoppgjør).
Andreas Poulsson, prawnik i partner w Codex Advokat, podkreśla w rozmowie z Nettavisen, że wiele osób, szczególnie mężczyzn, jest zaskoczonych koniecznością podziału majątku ze swoją byłą drugą połową. Rozwód wiąże się z równym podziałem wszystkich aktywów zgromadzonych w trakcie małżeństwa. To oznacza, że niezależnie od tego, kto zarabiał więcej czy kto odpowiadał za większość wydatków, wszystko musi być dzielone po równo. Możliwe jest wykluczenie wartości pewnych składników majątku z podziału, gdyż dzielenie wszystkiego po równo mogłoby być po prostu niesprawiedliwe.
Małżonkowie nie muszą dzielić wartości składników majątku, które:
1. mieli sprzed zawarcia małżeństwa,
2. odziedziczyli podczas trwania małżeństwa lub
3. otrzymali w prezencie od innych osób niż współmałżonek podczas trwania małżeństwa. Nosi to nazwę «nierównego podziału majątku wspólnego» (skjevdeling).
Jeśli jeden z małżonków chce objąć majątek nierównym podziałem, musi o tym uprzedzić i udowodnić, że dany majątek pochodzi ze spadku bądź darowizny, czy też z okresu poprzedzającego zawarcie związku małżeńskiego.
Jednym z kluczowych punktów, który często budzi zdziwienie, jest kwestia nieruchomości. Nawet jeśli dany partner wykładał pieniądze na spłatę hipoteki, to udział w nieruchomości należy podzielić równo. Podobnie, środki inwestowane w zwiększenie wartości odziedziczonego majątku również podlegają podziałowi.
Poulsson ostrzega także przed błędnymi przekonaniami dotyczącymi rozdzielności majątkowej (særeie). Wiele osób myśli, że np. majątek zgromadzony przed małżeństwem pozostaje nienaruszalny, ale rzeczywistość prawna jest bardziej złożona. Tylko rzeczy i pieniądze, które są objęte małżeńską umową majątkową inaczej zwaną intercyzą (ektepakt) nie podlegają podziałowi majątku przy rozwodzie.
Co do zasady dobra pieniężne i rzeczowe należące do małżonków podlegają podziałowi zgodnie z uregulowaniami obowiązującymi w tym kraju, w którym małżonkowie po raz pierwszy zamieszkali razem po zawarciu małżeństwa. Jednak – jeśli krajem tym nie była Norwegia – mogą oni uzgodnić, że zastosują uregulowania obowiązujące w Norwegii.
Rozwód często staje się polem bitwy, na którym emocje biorą górę. Psycholog Frode Thuen wskazuje, że silne emocje, jak złość czy poczucie bycia zdradzonym, mogą wzmacniać egoistyczne postawy. W trakcie rozwodu ludzie często przestają postrzegać swojego partnera jako wspólnika, staje się on wtedy wrogiem do pokonania.
By małżonkowie mogli dostać rozwód muszą najpierw uzyskać separację. Aby uzyskać separację występuje się do wojewody (statsforvalteren, dawniej fylkesmannen). Każdy z małżonków może wystąpić o separację, również wtedy, gdy drugi z małżonków nie chce zerwania związku. Nie trzeba podawać powodu, dla którego chce się separacji czy rozwodu. Po rocznym okresie separacji można wystąpić do wojewody o rozwód.
Jak poradzić sobie z takim konfliktem? Thuen sugeruje poszukiwanie kompromisu lub zastosowanie twardych środków, zależnie od sytuacji.
Warto także pamiętać, że niektóre oszczędności, takie jak Indywidualne Konta Emerytalne, mogą być wyłączone spod zasady równego podziału w razie rozwodu. Jednakże, należy zachować ostrożność, ponieważ aktywa zgromadzone w trakcie małżeństwa mogą podlegać podziałowi.
Zasada główna ujęta w ustawie o związkach małżeńskich stwierdza, że wartość mienia z majątku wspólnego małżonków po odliczeniu od niej zadłużenia (zapożyczonych pieniędzy) ma być rozdzielona po równo. Mówimy, że to wartość netto (nettoverdien) majątku małżonków podlega podziałowi w częściach równych.
Rozwód, oprócz aspektów emocjonalnych, niesie ze sobą wiele skomplikowanych kwestii finansowych. Dlatego kluczowe jest zrozumienie swoich praw i obowiązków wobec współmałżonka, aby uniknąć nieprzyjemnych niespodzianek na etapie rozstania. Warto również pamiętać, że rzeczy dzieci nie podlegają podziałowi.
Zdarzają się także sytuacje, w których to jeden z małżonków może domagać się pomocy finansowej od drugiego, tzw. alimentów na małżonka (ektefellebidrag). I tu sami małżonkowie mogą się porozumieć, co do wysokości alimentów, jeśli jednak to się nie uda, wtedy o alimentach może zdecydować sąd lub NAV.
W większości przypadków, to sami małżonkowie decydują jak dzielą między siebie majątek. Taki prywatny podział majątku (privat skifte) może być przeprowadzony według regulacji ustawowych lub w inny sposób.
Więcej o tym jak wygląda podział majątku podczas rozwodu dowiecie się z broszury wydanej również w języku polskim przez organizację JURK – Juridisk rådgivning for kvinner. Wszystkie cytaty w artykule pochodzą z niniejszej broszury.
Jesteś kobietą i potrzebujesz bezpłatnej porady prawnej?
Poszukaj w twojej okolicy Ambasadorek Prawa JURK. Kilka polskich organizacji ma wśród swoich członków przeszkolone przez organizację JURK kobiety, które z chęcią udzielą Ci porady.
Arendal: Beatus Cras Agder
Bergen: Beatus Cras Bergen
Fredrikstad i Sarpsorg: Związek Polaków w Østfold
Fredrikstad: Wioska Kobiet
Kristiansand: Razem=Sammen
Trondheim: Bli Med! Polskie Centrum Integracji