Testy pod lupą

Rozmowa z pracownicą Koronasenteret

Temat koronawirusa nie schodzi z pierwszych stron gazet prawie od roku. Niemal wszyscy z zaniepokojeniem śledzą wahające się liczby zakażeń. Każdy z krajów dotkniętych pandemią indywidualnie dobiera obowiązujące środki zachowawcze, które mają zapobiegać rozprzestrzenianiu się choroby. 

Dziś postaramy się wam przybliżyć sposób, w jaki zorganizowana jest kontrola sytuacji epidemiologicznej w Norwegii, a szczególnie w Kristiansand. Naszą rozmówczynią jest Monika Durajczyk, na co dzień pracująca w Koronasenteret Kløvertun. 

Sylwia Balawender, Razem Kristiansand: Ile dziennie otrzymujecie telefonów w sprawie koronawirusa i kto najczęściej dzwoni?

Monika Durajczyk: Dzwonią różne osoby – niektórzy, aby się zarejestrować, inni zapytać czy przy występujących objawach powinni zrobić test. Liczba telefonów jest uzależniona od tego, czy mamy dużo zakażeń w naszym rejonie, wtedy zwiększa się też liczba osób chcących wykonać test. Chciałabym tu mocno podkreślić, że infolinia obsługiwana jest w kilku językach – norweskim, angielskim a także polskim (razem ze mną pracują jeszcze trzy Polki). Dlatego, jeśli odczuwacie objawy przypominające przeziębienie typu ból, głowy, gorączka, ból gardła, zmęczenie, bóle mięśni, katar to najlepiej zadzwonić do nas i umówić się na test. W tej chwili testy są dostępne dla wszystkich i nie trzeba mieć skierowania od lekarza pierwszego kontaktu. Każdy może sam zdecydować, czy chce wykonać test, jeśli ma niepokojące objawy.

Czy możesz nam opowiedzieć jak wygląda kontakt z infolinią? Jakich pytań możemy się spodziewać, gdy chcemy zarejestrować się na test?

Aby zarejestrować się na test w Kristiansand należy zadzwonić pod specjalny numer podany pod artykułem. Osoby posiadające norweski numer personalny, a chcące tylko umówić się na test, zachęcam do samodzielnego zarejestrowania wizyty na stronie internetowej. Zdarza się bowiem, że trzeba długo czekać aż odezwie się operator. Rejestrując się telefonicznie należy podać swój numer personalny, a w przypadku gdy ktoś posiada D-nummer, wystarczy data urodzenia. Poprzez telefon możemy także zarejestrować na test dziecko poniżej 10 roku życia. Następnie trzeba podać operatorowi swój numer telefonu oraz informację o symptomach, a po rejestracji zgłosić się na umówioną godzinę. Proszę pamiętać, że nie ma możliwości przetestowania się bez uprzedniej rejestracji. 

Załóżmy, że mam objawy i zdecydowałam się przetestować. Jak wygląda robienie testu i gdzie mogę go wykonać? 

Obecnie testy wykonywane są w dwóch głównych ośrodkach. Pierwszym jest Koronasenteret  Kløvertun gdzie testowana jest większość ludzi oraz Søgne legesenter (przychodnia w Søgne) gdzie testowane są osoby potrzebujące pisemne zaświadczenie o negatywnym wyniku testu np. przed wyjazdem z kraju. W Koronasenteret Kløvertun testy odbywają się w ogromnym namiocie, do którego auta wjeżdżają w dwóch liniach. Trzeba wysiąść z samochodu, podejść do okienka, gdzie odbywa się weryfikacja danych osoby zarejestrowanej na test. Należy podać numer personalny oraz imię i nazwisko. Osoby, które dopiero przyjechały do Norwegii obowiązują trochę inne procedury, które są uaktualniane na bieżąco. W tej chwili (11 lutego 2021 r.), od 29 stycznia granice kraju  są zamknięte dla pracowników zagranicznych, dlatego do Norwegii mogą wjechać tylko osoby mieszkające na stałe w Norwegii. Osoby przyjeżdżające z zagranicy zobowiązane są do wykonania testu po wjeździe do Norwegii na granicy, dla tych osób udostępnione są stacje testujące na promie oraz na lotnisku. Więcej informacji dla przybywających z zagranicy można znaleźć tu.

Jak testowane są dzieci? 

Nie zaleca się testowania bardzo małych dzieci. Robimy to tylko w szczególnie uzasadnionych przypadkach na przykład gdy wiadomo, że dziecko miało kontakt z osobą zarażoną. Próbę staramy się pobrać z tych samych miejsc co u dorosłych.  

Dlaczego do testu nie pobiera się krwi?

Obecnie na rynku dostępne są trzy rodzaje testów w kierunku zakażeń wirusem Sars-Cov-2 metoda RT-PCR, test antygenowy oraz badanie serologiczne na przeciwciała. W przypadku dwóch pierwszych metod próbę pobiera się z nosogardzieli, natomiast w ostatniej metodzie dokonuje się analizy krwi. Test z krwi wykrywa przeciwciała wytworzone przeciwko wirusowi Sars-Cov-2, nie jest on jednak dobrym testem do potwierdzenia występującej infekcji w dniu robienia testu gdyż jego dodatni wynik wskazuje na to iż pacjent mógł przejść chorobę wcześniej lub jest obecnie zarażony. Negatywny wynik testu serologicznego z kolei nie wyklucza wcześniejszej infekcji gdyż możliwa jest sytuacja gdzie chory nie wytworzył przeciwciał. W porównaniu z badaniem serologicznym, metoda RT-PCR pozwala na wykrycie wirusa w czasie teraźniejszym czyli określenie czy pacjent ma infekcję w dniu badania, stąd też jest to metoda najczęściej stosowana.

Jak długo trzeba czekać na wynik testu?

Testy pobrane z regionu Kristiansand analizowane są w większości w szpitalnym laboratorium mikrobiologicznym w Sørlandet Sykehus (SSK). Stacja epidemiologiczna nie ma niestety możliwości wysyłania powiadomień o negatywnych wynikach testu. W przypadku osób posiadających numer personalny wynik można sprawdzić na stronie Helsenorge. Jeśli test był wykonywany w godzinach przedpołudniowych, wynik może być dostępny już tego samego dnia wieczorem, jednak najczęściej następnego dnia. Osoby bez numeru ewidencyjnego mogą sprawdzić wynik, kontaktując się z punktem, w którym wykonywany był test (w przypadku Koronasenteret Kløvertun – dzwoniąc na infolinię).

Czym się różni kwarantanna od izolacji?

Zgodnie z ustawą, kwarantannie podlegają osoby wjeżdżające do Norwegii z rejonów objętych obowiązkiem kwarantanny oraz osoby, które kontaktowały się z osobą zarażoną. W przypadku kontaktu z osobą chorą, ocenia się, że do zakażenia mogło dojść, gdy spotkanie trwało powyżej 15 minut i odbywało się w odległości mniejszej niż 2 metry lub doszło do kontaktu fizycznego, lub doszło do kontaktu z wydzielinami chorego typu ślina, plwocina, wydzielina z nosa. Według ustaleń WHO pacjent z pozytywnym wynikiem testu musi podlegać izolacji przez co najmniej 10 dni. Zwolnienia z izolacji dokonuje lekarz rodzinny. W przypadku osób z zagranicy, które nie mają norweskiego numeru personalnego, opiekę nad pacjentem przejmuje lekarz dyżurny. W Kristiansand osoba bez numeru ewidencyjnego otrzymuje telefon ze stacji epidemiologicznej co 3-4 dni i pod koniec okresu izolacji. Po ocenie stanu zdrowia lekarz dyżurny podejmuje decyzję albo o przedłużeniu o kolejne dni, albo o zakończeniu okresu izolacji.

Kwalifikacja osób zakażonych oraz objętych kwarantanną odbywa się w Norwegii na podstawie kryteriów przedstawionych przez Międzynarodową Organizację Zdrowia (WHO). Jednostkami odpowiedzialnymi za monitorowanie zakażeń są lekarze dyżurni w norweskich gminach (kommuneoverlege), którzy raportują przypadki osób zakażonych oraz na kwarantannie do Narodowego Instytutu Zdrowia Folkehelseinstituttet (FHI). FHI zbiera i analizuje zebrane dane i na tej podstawie przygotowuje prognozy oraz zalecenia przedstawiane później rządowi.

W przypadku większych gmin, jak na przykład Kristiansand, kontrola zakażeń może zostać oddelegowana lokalnie utworzonym stacjom epidemiologicznym lub być prowadzona przez pogotowie.

Kwarantanna to czas potrzebny na sprawdzenie, czy osoba, mająca kontakt z osobą zakażoną, rozwinie objawy choroby. Dlatego przebywając na kwarantannie, nie możemy chodzić do pracy/szkoły ani korzystać z transportu publicznego. Można natomiast dokonywać niezbędnych zakupów pamiętając oczywiście o dystansie, dezynfekcji i maseczce. Jeśli członek naszej rodziny objęty jest kwarantanną, to dotyczy ona tylko tej osoby. Jeśli osoba w kwarantannie rozwinie symptomy choroby, to powinna zgłosić się na test i odizolować się. 

W izolacji muszą przebywać osoby, które miały pozytywny wynik testu. Izolację można odbyć w domu, ale trzeba przebywać w oddzielnym pomieszczeniu, korzystać z własnej łazienki, żeby po prostu nie zakazić innych domowników. Nie można chodzić w miejsca publiczne, na spacer najlepiej tak, żeby z nikim się nie zetknąć. W pewnych wypadkach trzeba sobie zorganizować pomoc. Izolacja rozpoczyna się w od dnia wykonania testu w przypadku osoby przechodzącej wirusa bezobjawowo lub w dniu wystąpienia objawów. Ci, którzy mieszkają z osobą w izolacji podlegają kwarantannie. 

Zatem pozytywny wynik równa się izolacja. Co dzieje się dalej? 

W przypadku pozytywnego wyniku stacja epidemiologiczna kontaktuje się z pacjentem i przeprowadza wywiad (smittesporing) mający na celu znalezienie możliwej drogi zarażenia oraz informuje go o warunkach izolacji.

W trakcie rozmowy telefonicznej próbuje się ustalić osoby, z którymi zakażony pacjent kontaktował się na 2 dni przed wystąpieniem objawów lub 2 dni przed wykonaniem testu (gdy osoba jest bez symptomów choroby). Te osoby kierowane będą na kwarantannę. W naszej lokalnej stacji epidemiologicznej w Kristiansand mamy osoby polskojęzyczne, co pozwala przeprowadzać rozmowy bezpośrednio po polsku bez obecności tłumacza. Wszystkie osoby, które miały kontakt z osobą zarażoną poddane są kwarantannie. 

Chciałabym podkreślić, że ważny jest moment testowania – osoby w kwarantannie powinny zrobić test między 5 a 7 dniem po kontakcie z osobą zakażoną, natomiast jeśli mają objawy – to natychmiast. 

Czy testy są miarodajne? 

Na tę chwilę nie mamy lepszej możliwości sprawdzenia, czy ktoś jest zakażony, czy nie. Dlatego ważne jest, by rzeczywiście zachowywać dystans, ograniczyć kontakty do niezbędnych, dezynfekować ręce i przedmioty oraz zakładać maseczkę – szczególnie tam, gdzie jest duże zagęszczenie.