Helsestasjon– słowo, które z pewnością usłyszymy, kiedy będziemy planować poczęcie dziecka lub oczekiwać jego narodzin. Helsestasjon to nic innego jak przychodnia zdrowia świadcząca bezpłatne usługi dla dzieci i ich rodziców.
Oferuje wielopoziomową pomoc dla wszystkich obywateli w zakresie opieki i profilaktyki zdrowia fizycznego oraz psychicznego. Korzystanie z helsestasjon jest dobrowolne, ale jeśli nie zdecydujemy się na przyjęcie oferty z przychodni, będziemy zobowiązani do zapewniania dziecku opieki zdrowotnej u lekarza rodzinnego, pediatry lub specjalisty.
Zbory jako prekursorzy
Helsestasjon ma długą historię. Pierwszą próbę stworzenia przychodni dla niemowląt podjął w Oslo profesor Johannesen w roku 1906 roku. Prekursorami były placówki prowadzone przez zbory i Norweskie Stowarzyszenie Medyczne dla Kobiet (Norske Kvinners Sanitetsforening). Inicjalną norweską przychodnię dla matek i dzieci otworzono w roku 1911. Nosiła nazwę Barnepleiestasjonen (dosł. stacja opieki nad dziećmi) i była prowadzona przez parafię na Tøyen w Oslo. Celem ośrodka było zachęcanie matek do karmienia piersią, dawanie wskazówek dotyczących pielęgnacji i karmienia. Siostry zakonne asystowały lekarzom i odwiedzały rodziny przez pierwsze lata życia dziecka.
W pierwszych dziesięcioleciach przychodnie zajmowały się głównie higieną, żywieniem i zapobieganiem infekcjom. Wraz z poprawą jakości życia poszerzyła się oferta i obowiązki helsestasjon. Do głównych zadań dołączono zapobieganie wypadkom i tzw. chorobom cywilizacyjnym. Obecnie helsestasjon poza dietą, szczepieniami, mową i rozwojem dziecka, intensywnie zajmuje się problemami psychospołecznymi.
Wsparcie dla matek
Obecne helsestasjon można podzielić na cztery grupy:
- Opieka nad dziećmi w wieku 0-5 lat/ Helsestasjon for barn 0-5 år
- Opieka nad dziećmi szkolnymi/ Skolehelsetjenesten
- Przychodnia dla młodzieży w wieku 12-20 lat/ Helsestajon for ungdom
- Opieka okołoporodowa/ Svangerskapkontroller
Helsestasjon otacza opieką kobiety w ciąży. Położna, która indywidualnie zajmie się przyszłą mamą, pomoże w przygotowaniu się do roli rodzica, regularnie będzie badać krew, ciśnienie, poinformuje o tym jak dbać o siebie i dziecko, udzieli wskazówek dotyczących pielęgnacji i karmienia noworodka, a także ustali miejsce porodu. Może się zdarzyć, że te wszystkie obowiązki przejmie nasz lekarz rodzinny i to on poprowadzi ciążę aż do rozwiązania.
Po siedmiu-dziesięciu dniach od narodzenia dziecka świeżo upieczonych rodziców odwiedzi położna lub pielęgniarka. Można zrezygnować z wizyty domowej i osobiście odwiedzić Helsestasjon, do której przynależymy. Podczas pierwszej wizyty zostaniemy zapytani o przebieg porodu, pierwsze dni z noworodkiem, odczucia i emocje z tym związane. Zapytani zostaniemy o sytuację rodzinną i materialną. Położna/ pielęgniarka przeprowadzi ogólny wywiad na temat stanu zdrowia dziecka. Pytania dotyczą snu, wypróżniania, codziennej pielęgnacji. Uwaga skierowana jest także na matkę dziecka, która w razie potrzeby może otrzymać wsparcie psychologiczne. Bardzo ważnymi aspektami są stan emocjonalny i kondycja psychiczna kobiety. W tzw. czwartym trymestrze bardzo ważne jest wsparcie kobiet. W tym okresie zmagają się one z ogromnym stresem i niepewnością, huśtawką hormonalną, brakiem snu, wyczerpaniem. Muszą stawić czoła nowym wyzwaniom i nauczyć się żyć z nowonarodzonym człowiekiem przy boku, który potrzebuje sto procent uwagi przez całą dobę.
Położna zbada brzuch i kręgosłup dziecka, oceni stan skóry, szczególnie okolicy pieluszkowej. Dokona także pomiaru głowy i wagi.
Rodzice zostaną poinformowani o etapach rozwoju dziecka w nadchodzących tygodniach, o tym co należy robić kiedy noworodek będzie zmagał się z kolkami itp. Otrzymają, kolokwialnie nazywając, instrukcję obsługi małego człowieka. Wszystkie dzieci powinny zostać poddane standardowemu programowi obejmującemu czternaście konsultacji. Poza rutynową kontrolą pod okiem położnej lub pielęgniarki, częścią programu zdrowotnego są również wizyty u pediatry.
Helsestasjon poza monitorowaniem zdrowia najmłodszych zajmuje się także szczepieniami, kontrolą stanu uzębienia, obserwacją zachowania i poziomu rozwoju dziecka. Ma również za zadanie wykrycie ewentualnych zaniedbań lub nadużyć np. przemocy fizycznej, psychicznej, a także nieprawidłowości w rozwoju.
Dziecko w centrum
Helsestasjon pozostaje w stałym kontakcie z placówkami edukacyjnym, do których uczęszczają dzieci.
Opieka dla dzieci szkolnych (Skolehelsetjenesten) rozpoczyna się wraz z podjęciem nauki w pierwszej klasie szkoły podstawowej. Program opiera się na pomiarze wagi i wzrostu, edukacji na temat zdrowia psychicznego, fizycznego i seksualnej, a także podawaniu szczepień.
Oferta zdrowotna dla młodzieży w wieku 12-20 lat (Helsestajon for ungdom) opiera się na rozmowach, kontakcie między młodzieżą, rodzicami a personelem medycznym. Tematyka dotyczy między innymi dojrzewania, seksu, problemów związanych z dorastaniem, stanów depresyjnych, tożsamości seksualnej czy antykoncepcji.
Prawie dorośli
W przypadku, jeśli osoba ukończyła 16 lat rodzice nie zostaną poinformowani o przebiegu wydarzeń bez uprzedniej zgody nastolatka. Jednak od tej zasady są wyjątki, w szczególności jeśli przekazanie informacji rodzicom zostanie uznane za niezbędne, aby mogli oni wykonywać swoje rodzicielskie obowiązki.
Helsestasjon ma za cel dbanie o dziecko i rodzinę, w której się ono wychowuje oraz promowanie interakcji między rodzicami a dziećmi. To nie tylko miejsce, gdzie otrzymamy broszury promujące zdrowie. To miejsce tętniące życiem, gdzie możemy poszerzyć wiedzę, otrzymać pomoc, zapisać się do grupy wsparcia i poznać ludzi borykających się z podobnymi problemami, bo kto jeśli nie inny rodzic, zrozumie matczyne i ojcowskie dylematy? Kto pomoże nastolatkowi zrozumieć zmiany zachodzące w ciele, kiedy rodzice nie są w stanie mu tego wyjaśnić?
Więcej informacji: